Krajowy Rejestr Zadłużonych

KRZ – czym jest i do czego służy?

Przedsiębiorcy często zadają sobie pytanie, w jaki sposób zweryfikować kontrahenta przed zawarciem umowy? Najbardziej pożądane są zazwyczaj sposoby nieodpłatne. Wiadomo, że na rynku można skorzystać z analiz sytuacji finansowej kontrahenta, zamówić raport z komercyjnego rejestru długów czy zamówić inną usługę, która zweryfikuje innego przedsiębiorcę. Główną wadą tych metod jest jednak ich koszt.

Istnieją również bezpłatne metody weryfikacji kontrahentów, np. poprzez dokładne sprawdzenie historii wpisów w KRS i ewentualne sprawdzenie sprawozdań finansowych za ubiegłe lata. Te metody często nie dają jednak pełnego obrazu sprawy.

Z dniem 1 grudnia 2021 roku został uruchomiony Krajowy Rejestr Zadłużonych. Warto zapoznać się z tym rejestrem, ponieważ w niedalekiej perspektywie może pomóc przedsiębiorcom w weryfikacji kontrahentów.

Czym jest KRZ?

Krajowy Rejestr Zadłużonych, w skrócie portal KRZ, to publiczny rejestr dłużników w systemie teleinformatycznym, który jest prowadzony przez Ministra Sprawiedliwości. System informatyczny o nazwie Krajowy Rejestr Zadłużonych jest jednym z projektów polskiego rządu, nad którym pracowano intensywnie od 2016 roku, by zgodnie z planami mógł zacząć obowiązywać od początku stycznia 2022. Każdy ma mieć prawo zapoznać się z danymi w nim ujawnionymi. Zgodnie z projektem rozporządzenia w sprawie m.in. sposobu zamieszczenia danych w KRZ, sposobu przetwarzania i ujawniania danych w nim zawartych (nr w RCL – A425), jednym z kryteriów wyszukiwania danych zawartych w rejestrze w odniesieniu do osób fizycznych będzie nr PESEL, a w przypadku innych podmiotów nr KRS.Chociaż jego nazwa zbliżona jest bardzo do znanego już przedsiębiorcom i osobom fizycznym KRD (Krajowy Rejestr Długów), obie bazy mają odmienne zastosowanie.

Główne cele Krajowego Rejestru Zadłużonych

Krajowy Rejestr Zadłużonych został stworzony przede wszystkim w celu:

• zapewnienie wierzycielom bieżącego dostępu do akt postępowań restrukturyzacyjnych oraz upadłościowych za pośrednictwem Internetu,
• zapewnienie transparentności postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych,
• przyspieszenie i usprawnienie postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych oraz zwiększenie ich efektywności,
• zwiększenie stopnia zaspokajania wierzycieli w postępowaniach upadłościowych,
• zwiększenie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego.

Podmioty, których dane będą ujawniane w KRZ

W KRZ będą ujawniane informacje (art. 2 ust. 1 ustawy o KRZ) o:

1. podmiotach, wobec których są albo były prowadzone m.in. postępowania:

• restrukturyzacyjne w rozumieniu Prawa restrukturyzacyjnego
• upadłościowe lub wtórne postępowania upadłościowe,
• zakończone prawomocnym orzeczeniem zakazu prowadzenia działalności gospodarczej m.in. na własny rachunek (art. 373 ust. 1 Prawa upadłościowego – Dz. U. z 2020 r. poz. 1228 ze zm.);

1. wspólnikach osobowych spółek handlowych, którzy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, jeżeli:

• ogłoszono upadłość spółki,
• wszczęto wtórne postępowanie upadłościowe wobec spółki,
• oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości spółki na podstawie art. 13 ust. 1 lub 2 P.u., tj. generalnie z tego powodu, że jej majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów;

1. podmiotach, wobec których umorzono postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika sądowego lub sąd z uwagi na fakt, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych, albo umorzono postępowanie egzekucyjne prowadzone przez naczelnika urzędu skarbowego albo dyrektora oddziału ZUS z uwagi na fakt, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne;
2. osobach fizycznych, wobec których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych oraz egzekucja należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłacanych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, a które zalegają ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące.

Przez podmioty rozumieć należy osoby fizyczne, osoby prawne (w tym m.in. spółkę z o.o. czy akcyjną) oraz jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną (w tym m.in. wszystkie osobowe spółki handlowe).

Według projektowanej nowelizacji ustawy o KRZ dodane ma być także postępowanie o zatwierdzenie układu na zgromadzeniu wierzycieli przez osobę fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej (art. 49125 P.u.).

Według projektowanej nowelizacji ustawy o KRZ słowo “oraz” ma być zastąpione słowem “lub”. Przy uwzględnieniu tej zmiany do wpisania osoby fizycznej do KRZ wystarczy, że toczy się wobec niej egzekucja np. świadczeń alimentacyjnych i zalega ona ze spełnieniem tych świadczeń za okres dłuższy niż 3 miesiące.

Zalety Krajowego Rejestru Zadłużonych w porównaniu do RDN:

1. Możliwość wyszukiwania podmiotu po numerze rejestrowym firmy (w RDN było trzeba podawać numer RDN, co było dość kłopotliwe i zajmowało więcej czasu).
2. Korzyścią dla użytkowników jest z pewnością to, że nowy Krajowy Rejestr Zadłużonych pozwala też wyszukiwać osoby po numerze PESEL.
3. Portal jest bardziej rozbudowany. Posiada aż 5 sekcji:
   • wyszukiwanie podmiotów i przeglądanie postępowań;
   • wyszukiwanie wspólników spółek osobowych;
   • wyszukiwanie składników masy upadłości;
4. tablica obwieszczeń;
5. wyszukiwanie doradców restrukturyzacyjnych.

KRZ – wady

Do głównych wad KRZ można zaliczyć przede wszystkim konsekwencje dla dłużników w postaci np. zerwania dotychczasowych współprac, a także zmniejszenie rentowności wypływające np. z braku nowych zleceń lub zredukowania zainteresowania usługami. To również niemożność zakupu niezbędnych produktów na fakturę z odroczonym terminem płatności, wzięcie towarów na raty i wiele innych następstw związanych z upublicznieniem informacji o sytuacji ekonomicznej dłużnika.

Jakiego rodzaju informacje można znaleźć w Krajowym Rejestrze Zadłużonych?

Rodzaj i zakres ujawnionych informacji różni się, w zależności od sprawy. Jednak niezależnie od rodzaju, w KRZ znajdziemy informacje takie jak:

• imię i nazwisko albo firmę/nazwę dłużnika,
• miejsce zamieszkania albo siedzibę dłużnika, a także jego adres,
• PESEL albo numer KRS dłużnika, a w przypadku ich braku inne dane umożliwiające jednoznaczną identyfikację,
• Numer Identyfikacji Podatkowej, jeżeli osoba albo jednostka organizacyjna ma taki numer,
• informacje dotyczące sprawy stanowiącej podstawę wpisu do Krajowego Rejestru Zadłużonych.

Co ważne – informacją jawną w Krajowym Rejestrze Zadłużonych jest ta o złożeniu wniosku oraz to, w jaki sposób został on rozpatrzony, Treść tych wniosków jest jednak dostępna wyłącznie dla osób związanych ze sprawą.

Jak długo przechowywane są dane w KRZ?

Wpisy w Krajowym Rejestrze Zadłużonych są przechowywane maksymalnie dziesięć lat. Wpis zostanie usunięty po:

• dziesięciu latach od dnia prawomocnego zakończenia lub umorzenia postępowania upadłościowego lub restrukturyzacyjnego,
• siedmiu latach od dnia wpisu dłużnika alimentacyjnego lub osoby, wobec której egzekucja komornicza była bezskuteczna,
• po trzech latach, gdy z dłużnikiem, wobec którego ogłoszono upadłość, został zawarty układ lub plan spłaty, wierzyciel i dłużnik ten układ lub plan spłaty wykonał. Należy jednak podkreślić, że termin ten liczony jest od zatwierdzenia układu lub stwierdzenia wykonania planu spłaty),
• po trzech latach po upływie terminu, na jaki orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej lub pełnienia określonych funkcji.

Portale Krajowego Rejestru Zadłużonych

Ogólnopolski rejestr daje dostęp do 4 wyspecjalizowanych portali internetowych. Na system teleinformatyczny składają się:

• Portal Publiczny;
• Portal Użytkownika Zarejestrowanego;
• Rejestr dla Organów Administracji Publicznej;
• Portal Użytkowników Branżowych.

Każdy z nich jest przeznaczony dla innej grupy użytkowników i daje dostęp do różnego rodzaju informacji.

Jakie możliwości daje każdy z portali?

1. Portal Publiczny jest bezpłatny i ogólnodostępny. Bez zakładania konta można przeglądać obwieszczenia czy wyszukiwać informacje na temat postępowań prowadzonych wobec osób i podmiotów. Można też sprawdzić wykaz doradców restrukturyzacyjnych i dane odnośnie składników masy upadłości.
2. Portal Użytkownika Zarejestrowanego to z kolei serwis dla użytkowników posiadających konto na portalu. Umożliwia składanie wniosków i pism procesowych. Pozwala na przeglądanie akt postępowań oraz odbieranie związanej z nimi korespondencji.
3. Rejestr dla Organów Administracji Publicznej stworzono z myślą o organach zobowiązanych do umieszczania w rejestrze informacji o danych podmiotach i osobach.
4. Portal Użytkowników Branżowych przeznaczony jest dla syndyków, nadzorców oraz zarządców, którzy wykonują czynności w postępowaniach upadłościowych i restrukturyzacyjnych.

Podsumowanie

Według raportu Krajowego Rejestru Długów z 2021 roku wierzytelności dłużników w Polsce przekraczają sumę 59 mld zł. Ponad 47 mld PLN to długi konsumentów, 11,6 mld PLN to wierzytelności firm. Te duże liczby udowadniają, że rejestr dłużników z rzetelnymi i aktualnymi danymi jest Polsce bardzo potrzebny. Dane o dłużnikach mogą pomóc w odzyskiwaniu należności, weryfikowaniu wiarygodności osób i firm, zabezpieczaniu transakcji i umów oraz mają zastosowanie prawne i procesowe w postępowaniach karnych i tych wynikających ze stosunków cywilnych.