Czy możliwy jest nierówny podział majątku po rozwodzie?

O tym, co powinien zawierać wniosek o podział majątku pisaliśmy już w poprzednim artykule pt. Jak napisać wniosek o podział majątku wspólnego. Teraz zajmiemy się jednym z kluczowych elementów wniosku – żądaniem ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym.

Co do zasady, przy podziale majątku wspólnego powinien zostać zastosowany równy podział składników majątku. Jednak w wyjątkowych sytuacjach sąd, na żądanie jednego z małżonków, może ustalić nierówny podział majątku wspólnego.

Kiedy może zostać ustalony nierówny podział majątku?

Dokonanie nierównego podziału majątku umożliwia art. 43 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z którego wynika, że na żądanie któregokolwiek z małżonków, może zostać ustalony nierówny podział majątku wspólnego pod warunkiem, że w danej sprawie występuje:

• znaczna dysproporcja w przyczynieniu się małżonków do powstania ich majątku wspólnego;
• ważne powody – usprawiedliwiające nierówny podział majątku.

Warto zaznaczyć, że przy ocenie stopnia faktycznego przyczynienia się do powstania majątku wspólnego sąd bierze pod uwagę wysiłek włożony w osobiste wychowanie dzieci i prowadzenie domu. Dlatego nie zawsze wyższe zarobki jednego z małżonków będą gwarantować wyższy stopień przyczynienia się do powstania majątku wspólnego.

Czym są ważne powody pozwalające na nierówny podział majątku?

Nieco trudniejsze wydaje się być ustalenie czym są „ważne powody”, o których pisze ustawodawca w art. 43 § 2 KRiO. Według Sądu Najwyższego za ważne powody należy uznać wszelkie okoliczności, wskazujące na to, że ustalenie równych udziałów będzie niesłuszne ze względów moralnych i etycznych. Konkretnie do ważnych powodów możemy zaliczyć np.:

• przewlekła bierność zawodowa jednego z małżonków;
• rażąca rozrzutność jednego z małżonków;
• trwonienie majątku (hazard, alkoholizm, narkotyki);
• długoletnia separacja.

Natomiast, za ważny powód nie można uznać negatywnego stosunku jednego małżonka do działań drugiego małżonka lub braku fizycznej pomocy przy tych działaniach oraz okoliczności, za których wystąpienie małżonek nie ponosi winy np. choroba psychiczna.

Formalne aspekty ustalenia nierównego podziału majątku

Ciężar udowodnienia wystąpienia przesłanek umożliwiających dokonanie nierównego podziału majątku wspólnego, należy do małżonka żądającego dokonania takiego podziału. Dodatkowo sąd, ustalając nierówny podział majątku, powinien działać na korzyść małżonka, który nie ponosi winy za trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Istotną kwestią jest również fakt, że nierówny podział majątku może, także zostać dokonany na podstawie zawartej przed sądem ugody małżonków.

Z żądaniem o dokonanie nierównego podziału majątku, mogą także wystąpić spadkobiercy jednego z małżonków, pod warunkiem, że spadkodawca:

• wystąpił z powództwem o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód;
• wystąpił o orzeczenie separacji.

Prawo wystąpienia do sądu z żądaniem o dokonanie nierównego podziału majątku nie ulega przedawnieniu, jest jednak niedopuszczalne, gdy podział majątku został już dokonany.

Aby upewnić się czy w Państwa sprawie zachodzi możliwość ustalenia nierównego podziału majątku wspólnego warto skorzystać z pomocy adwokata. Zapraszam do bezpośredniego kontaktu:

Ile kosztuje podział majątku?

Koszt podziału majątku wspólnego małżonków zależy od tego, czy podział jest sądowny, czy też przeprowadza się go u Notariusza. W przypadku złożenia wniosku do sądu pobierana jest od wnioskodawcy opłata sądowa w kwocie 1.000 złotych. W sytuacji gdy małżonkowie/byli małżonkowie przedstawią zgodny i wspólny projekt podziału, opłata od wniosku ulega obniżeniu do kwoty 300 złotych. Do kosztów sądowych należy również zaliczyć wynagrodzenie biegłego (zazwyczaj biegły jest niezbędny do ustalenia wartości nieruchomości lub wyliczenia nakładów), koszty mediacji, koszty stawiennictwa świadków, koszt apelacji.

W bardziej skomplikowanych sprawach o podział majątku, gdy w grę wchodzi rozliczenie nakładów, podzielenie nieruchomości w kredycie, wątpliwości, co do tego, które składniki są objęte majątkiem wspólnym potrzebna jest pomoc adwokata. Gdy uczestnicy są skłóceni, nie potrafią osiągnąć kompromisu ważne jest przedstawienie materiału dowodowego i przytoczenie właściwych twierdzeń. Rozporządzenie ustala jedynie stawki minimalne adwokatów w tego typu sprawach. Adwokat przedstawi indywidualną wycenę po ustaleniu stopnia skomplikowania sprawy, nakładu pracy, zakresu spornego między uczestnikami. W sprawach, gdzie wartość przedmiotu sporu przewyższa 200.000 złotych, wynagrodzenie adwokata nie będzie niższe niż 7.200 złotych (przy najprostszych sprawach).

W przypadku dokonywania podziału u Notariusza (obligatoryjnie gdy przedmiotem podziału jest nieruchomość) największy koszt stanowi taksa notarialna, którą Notariusz wskazuje indywidualnie. Rozporządzenie określa jednak tzw. taksy maksymalne.

Stopień przyczynienia się do powstania majątku

Jeżeli w postępowaniu o podział majątku wspólnego zgłoszono wniosek o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym, sąd bada dwie przesłanki. Po pierwsze sąd musi przesądzić, czy istnieją tzw. ważne powody do ustalenia nierównych udziałów. Jeżeli tak, sąd przesądza również czy małżonkowie w różnym stopniu przyczynili się do powstania tego majątku. Orzecznictwo nie jest jednolite w tych zagadnieniach. Stopień przyczynienia się określa się w doktrynie jako całokształt starań o rodzinę i zaspokajanie jej potrzeb. Przyczynienie się może nastąpić zarówno w wyniku działalności zarobkowej, podjęcia się wychowania dzieci jak i w związku z darowizną otrzymaną od rodziców jednego z małżonków do majątku wspólnego. Okoliczności konkretnej sprawy będą miały znaczenie – adwokat wskaże, czy w sprawie istnieją szanse na ustalenie nierównych udziałów – nie zawsze alkoholizm, hazard, czy uchylanie się od świadczenia pracy będą wystarczającą podstawą do ustalenia nierównych udziałów.

Co to są „ważne powody” w sprawie o nierówny podział majątku po rozwodzie

Ważne powody to względy natury etycznej, które sprawiają, że ustalenie równych udziałów byłoby niezgodne z zasadami współżycia społecznego. Pojęcie jest celowo niedookreślone, a każdorazowa Sąd decyduje, czy w danej sprawie takie powody zachodzą. Najczęstszymi przyczynami żądania nierównych udziałów i ważnych powodów jest bierność zawodowa współmałżonka, trwonienie majątku związane z nałogami – hazard, alkoholizm, narkomania, długoletnia separacja faktyczna, znacząca darowizna od rodziców jednego małżonka do majątku wspólnego. Nie w każdej sytuacji te powody będą uznane za ważne, a ostateczną decyzję w sprawie nierównych udziałów podejmie sąd na podstawie całokształtu okoliczności i materiału dowodowego sprawy.

Rozwód z hipoteką, kredytem hipotecznym

Kredyt na nieruchomość wspólną zawsze komplikuje rozstanie stron oraz sam podział. Najłatwiej jest, gdy małżonek przejmujący nieruchomość jest w stanie przejąć też cały kredyt (a konkretnej Bank zgodzi się na wypisanie drugiego małżonka z kredytu). Niestety, taka sytuacja to rzadkość. Małżonek, który przejmuje nieruchomość, chce, aby jej wartość była określona z uwzględnieniem obciążenia hipotecznego. Małżonek, który nie otrzyma nieruchomości, ale zostaje z kredytem, chce, aby wartość nieruchomości była określona bez uwzględnienia tego obciążenia. Sądy rozstrzygają niejednolicie, choć ostatnio dominuje pogląd o nieuwzględnianiu obciążenia (Sąd nie dzieli pasywów). Okoliczności konkretnej sprawy i względy słuszności mogą determinować odwrotne rozstrzygnięcie. Sprawa komplikuje się dodatkowo, gdy kredyt jest walutowy, przykładowo udzielony we frankach. Może się okazać, że żaden z małżonków nie zdecyduje się zatrzymać nieruchomości i konieczna będzie jej sprzedaż przez komornika. Pomoc adwokata w takich sprawach jest niezbędna.

Skarga kasacyjnej w sprawach o podział majątku wspólnego

Małżonkowie/ byli małżonkowie w sprawach o podział majątku wspólnego sądzą się do przysłowiowej ostatniej kropli krwi. Po rozstrzygnięciu sądu II instancji strona niezadowolona z orzeczenia rozważa wniesienie skargi kasacyjnej. Skarga ta nie zawsze jednak będzie możliwa w sprawach o podział majątku wspólnego. Skarga kasacyjna jest możliwa do wniesienia tylko w sytuacji, gdy wartość przedmiotu zaskarżenia wynosi co najmniej 150.000 złotych. Najczęściej strony, a nawet pełnomocnicy zapominają, że wartość przedmiotu sporu wskazana w pozwie, a wartość przedmiotu zaskarżenia w skardze kasacyjnej mogą się znacząco różnić. Skarga kasacyjna z reguły dotyczy jedynie wycinka rozstrzygnięcia, np. Sąd przyzna 1.000 złotych w ramach spłaty, a nie 1.500 złotych. Jeżeli nie jesteśmy zadowoleni z takiego rozstrzygnięcia – to wartość przedmiotu zaskarżenia wynosi zaledwie 500 złotych. Innymi słowy wartość przedmiotu zaskarżenia wyznacza z reguły nie wartość całego dzielonego majątku wspólnego, lecz wartość konkretnego składnika lub konkretnego roszczenia, żądania. W takim ujęciu wartość ta nigdy nie przekroczy wartości udziału uczestnika, który wnosi skargę kasacyjną.

Masz więcej pytań? Skontaktuj się w celu omówienia szczegółów:

Przejdź na pełną stronę, aby zobaczyć i przesłać formularz.