Jakie prawa ma ojciec do dziecka po rozstaniu? Czy matka ma prawo wiedzieć gdzie ojciec zabiera dziecko?
Rozwód czy rozstanie to niełatwy czas dla każdej pary — tym bardziej takiej, która posiada dzieci. Trzeba też pamiętać o jednym: zarówno w przypadku małżeństw, jak i związków nieformalnych, sąd orzeka na podstawie tych samych przepisów o opiece nad małoletnim, alimentach i dniach opieki nad dzieckiem.
Zgodnie z art. 93 § 1 k.r.o władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom w tym samym zakresie.
Kto decyduje o prawie do dziecka po rozstaniu?
Na początku warto wspomnieć, że — tak jak w każdej sytuacji, w której wymagane jest podjęcie kroków prawnych — warto skonsultować się z prawnikiem.
Jeżeli rodzice nie mogą dojść do porozumienia w sprawie opieki nad dzieckiem, to decyzję w sprawie opieki nad małoletnim podejmuje sąd. Może on ograniczyć władzę rodzicielską — w tym poważnie ją ograniczyć lub w ogóle jej pozbawić. Zgodnie z art. 110. § 1,2 k.r.o zawieszenie władzy rodzicielskiej odbywa się wtedy, gdy zaistnieje przemijająca przeszkoda (np. wyjazd za granicę jednego z rodziców albo choroba). Za to pozbawienie władzy rodzicielskiej odbywa się, gdy zaistnieje trwała przeszkoda — na przykład wtedy, kiedy rodzice nadużywają swojej władzy, albo w sposób rażący zaniedbują swoje obowiązki wobec dziecka.
Nie jest więc tak, że płeć rodzica ma wpływ na wyrok sądu. Nie ma też znaczenia, czy rodzice małoletniego byli w związku formalnym, czy nieformalnym.
Jedyną przesłanką, jaką będzie kierował się sąd, będzie dobro dziecka.
Prawo ojca do dziecka a rozwód
Jeżeli w trakcie rozpraw rozwodowych, albo już po wyroku sądu prawo ojca do dziecka nie zostanie zakwestionowane ani ograniczone, wtedy ma on takie same prawa do dziecka jak matka. Jeśli byli małżonkowie lub partnerzy dojdą do porozumienia w sprawie opieki nad dzieckiem, to sąd powinien przyjąć ustalone rozwiązanie.
Jeżeli zaś nie uda się wypracować zgody między byłymi partnerami, to każde z nich zwraca się do sądu o pomoc w ustaleniu zasad kontaktowania się z dzieckiem po rozwodzie.
Jeżeli zaś jedna strona uzna, że druga celowo utrudnia mu lub jej kontakt z dzieckiem, to może ona wystąpić do sądu o uregulowanie sprawowania opieki nad małoletnim dzieckiem.
W każdym przypadku sąd musi kierować się dobrem dziecka. Co rozumiemy przez pojęcie dobro dziecka?
Przepisy prawa polskiego nie określają jednoznacznie tego pojęcia. Działą się na podstawie Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej, której artykuł 72. statuuje zasadę dobra dziecka. Przepis ten określa jasno obowiązki państwa i obojga rodziców wobec dziecka. Obowiązkiem państwa jest zapewnienie małoletniemu opieki i pomocy władz publicznych dziecku pozbawionemu opieki rodzicielskiej; ochrona małoletniego przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją. Władze publiczne oraz osoby sprawujące opiekę nas dzieckiem mają w obowiązku wysłuchanie go i uwzględnienie jego zdania w toku ustalania praw małoletniego. Na mocy zasady sąd ma obowiązek wydać wyrok w trosce o majątek dziecka. W tym celu powołuje się kuratora, który dokonuje oceny stanu zdrowia, cech osobowości, charakteru i uzdolnień małoletniego. Ocenie poddane zostają także stan zdrowia psychicznego dziecka oraz relacje łączące je z każdym z rodziców.
Warto zaznaczyć, że sąd ma prawo odmówić rozwodu rodzicom, jeśli uzna, że ten znacząco wpłynie na dobro dziecka i jego rozwój. W orzeczeniu sądu powinna znajdować się informacja — decyzja właściwie — z którym z rodziców będzie mieszkać małoletni. W wyroku znajdzie się też nakaz, w jaki sposób oboje rodziców ma sprawować opiekę rodzicielską nad dzieckiem.
Związek nieformalny a opieka nad dzieckiem w razie rozstania
Ślub lub jego brak nie ma wpływu na zakres, w jakim oboje rodziców ma obowiązek sprawować opiekę nad swoim małoletnim dzieckiem. Wręcz przeciwnie, rodzice mają równe prawa i obowiązki wobec dziecka. Prawa ojca do dziecka ze związku nieformalnego są takie same jak prawa ojca do dziecka pochodzącego z małżeństwa.
A jakie obowiązki wobec dziecka ma po rozstaniu ojciec, który był z jego matką w związku nieformalnym? Dokładnie takie same jak ten, który zawarł związek małżeński. Do obowiązków tych zaliczymy: konieczność łożenia na utrzymanie dziecka. Wysokość alimentów ustalana jest nie na podstawie zarobków, ale na podstawie możliwości majątkowych i zarobkowych ojca i indywidualnych potrzeb dziecka (leczenie, czesne, zajęcia dodatkowe).
Ograniczenie władzy rodzicielskiej
Ograniczenie władzy rodzicielskiej musi być dobrze uzasadnione przez sąd. Decyzja ta jest podejmowana na postawie dobrze już nam znanej zasady o dobru dziecka. Sąd bierze pod uwagę wiele czynników. Znowu ocenie kuratora poddane są relacje łączące dziecko z obojgiem rodziców, stan zdrowia psycho-fizycznego małoletniego. Wiek dziecka odgrywa tutaj niebagatelną rolę. Znaczy to tyle, że malutkie dzieci (w wieku do trzech lat) są pozostawiane pod opieką matek. Dzieje się tak z uwagi na więź, którą mają z matką dzieci w tym wieku. Następną kwestią, która zostaje poddana ocenie kuratora, są warunki, w jakich będzie mieszkać dziecko. Wiąże się to oczywiście w sposób naturalny z majątkiem i zarobkami każdego z rodziców. Następną poddawaną ocenie zmienną jest styl życia rodzica. Samo nadużywanie alkoholu przez jedno z rodziców nie jest wystarczającą przesłanką do sądowego ograniczenia praw rodzicielskich. W takim przypadku należy sądowi udowodnić, że problem z alkoholem jednego z rodziców znacząco odbija się na dobru dziecka. Wtedy sąd podejmuje decyzję o ograniczeniu władzy rodzicielskiej.
Mamy nadzieję, że problem ograniczenia władzy rodzicielskiej został przez nas szczegółowo opisany. Jeżeli mają Państwo jeszcze jakieś pytania, nasz zespół pozostaje do dyspozycji.
Czy matka ma prawo wiedzieć gdzie ojciec zabiera dziecko?
Władza rodzicielska a kontakty z dzieckiem
Paragraf 1. artykuł 113. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego mówi jasno, że rodzice mają prawo i obowiązek do utrzymywania ze sobą kontaktu niezależnie od władzy rodzicielskiej. Zaś paragraf drugi informuje:
Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.
Za to władza rodzicielska (na podstawie uzasadnienia uchwały z dnia 8 marca 2006 roku) definiowana jest jako:
(…) ogół obowiązków i praw względem dziecka, mających na celu zapewnienie mu należytej pieczy i strzeżenie jego interesów. Zakres władzy rodzicielskiej nie oznacza wyłączności rodziców w stosunku do dziecka i powinna być ona wykonywana tak, jak wymaga dobro i interes dziecka. Rodzicom przysługuje prawo do osobistej styczności z dzieckiem, jest ono ich prawem osobistym i niezależnym od władzy rodzicielskiej. Przysługuje rodzicom, mimo pozbawienia ich władzy rodzicielskiej, jej zawieszenia lub ograniczenia. Pozbawienie lub ograniczenie tych kontaktów z dzieckiem wymaga odrębnego orzeczenia przez sąd, takie bowiem uregulowanie zawarte jest w odrębnym przepisie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (art. 113).
Czy zatem matka ma prawo wiedzieć, gdzie ojciec zabiera dziecko?
Owszem. Prawo zakłada, że oboje rodziców ma obowiązek posiadania do informacji o dziecku. To informacje o stanie jego zdrowia, miejscu pobytu czy wydatkach, które ponosi rodzic z tytułu posiadania dziecka.
Oczywiście taki stan rzeczy ma miejsce, kiedy sąd nie ustanowi ograniczenia władzy rodzicielskiej jednej ze stron. Jeżeli matka i ojciec mają równe prawa co do dziecka, znaczy to, że zarówno matka, jak i ojciec mają prawo wiedzieć, gdzie druga strona zabiera dziecko.
Jeżeli jednak sąd nadał prawo do opieki nad dzieckiem tylko jednemu rodzicowi, nie ma on obowiązku informowania drugiej strony o miejscu pobytu dziecka.
Spór między rodzicami a wyrok sądu
Trzeba pamiętać, że sąd działa zgodnie z zasadą dobra dziecka i na jego korzyść. Ważne jest, by rodzice pozostający w konflikcie kierowali się tą samą zasadą podczas ustalania opieki nad małoletnim. Jeżeli dojście do porozumienia jest z jakichś przyczyn, niemożliwe, to warto zasięgnąć porady prawnej.
Warto zadbać o szczerą komunikację w sprawach dotyczących małoletniego, mając wzgląd na dobro dziecka. Ta otwarta i szczera komunikacja powinna mieć miejsce zwłaszcza wtedy, kiedy jedno z rodziców ma wątpliwości co do miejsca, w którym będzie przebywało dziecko. W porozumieniu warto ustalić, jakie informacje o dziecku będą wymieniane między rodzicami.
Mamy nadzieję, że problem ograniczenia władzy rodzicielskiej został przez nas szczegółowo opisany. Jeżeli mają Państwo jeszcze jakieś pytania, nasz zespół pozostaje do dyspozycji.
Chcesz dowiedzieć się więcej? Masz pytania?
Skontaktuj się z nami!
